Çfarë dimë rreth diabetit?
Dr. Ilir Mecini, Zëvendës Udhëheqës i Ekipit, Projekti i Shërbimeve të Integruara Shëndetësore (www.ihsproject.org)
Diabeti është gjendje mjekësore e përhapur dhe shpesh e keqkuptuar, e cila prek miliona njerëz në mbarë botën. Është thelbësore të hidhen poshtë mitet dhe besimet e gabuara rreth diabetit për ta nxitur ndërgjegjësimin, të kuptuarit dhe ndjeshmërinë.
Besim i gabuar: Mund ta 'marrësh' diabetin nga dikush tjetër
Besim i gabuar: Diabeti nuk është ngjitës. Nuk do ta marrësh thjesht duke qenë në kontakt të afërt me dikë që e ka këtë gjendje. Nuk është sëmundje e transmetueshme si ftohja apo gripi. Diabeti rezulton nga një kombinim i faktorëve gjenetikë, stilit të jetesës dhe mjedisit, dhe nuk është diçka që mund të transmetohet nga një person te tjetri.
Besim i gabuar: Konsumimi i tepërt i sheqerit shkakton diabet
Besim i gabuar: Një nga keqinterpretimet më të vazhdueshme është besimi se konsumimi i tepërt i sheqerit shkakton drejtpërdrejt diabet. Ndërsa konsumimi i tepërt i sheqerit nuk është i këshillueshëm për arsye të ndryshme shëndetësore, ai nuk çon drejtpërdrejt në diabet. Diabeti është gjendje komplekse që ndikohet nga faktorë gjenetikë, stili i jetesës dhe mjedisi. Diabeti i tipit 1, për shembull, është sëmundje autoimune dhe nuk lidhet me sasinë e konsumuar të sheqerit. Ndryshe nga kjo, diabeti i tipit 2 mund të lidhet me zgjedhje të dobëta dietike, por nuk shkaktohet vetëm nga konsumimi i sheqerit. Predispozita gjenetike dhe faktorë të tjerë të stilit të jetesës, si obeziteti dhe mungesa e aktivitetit fizik, luajnë gjithashtu një rol të rëndësishëm në zhvillimin e diabetit të tipit 2.
Besim i gabuar: Insulina shëron diabetin
Besim i gabuar: Një mit i përhapur është se insulina është kurë për diabetin. Ndërsa insulina është trajtim kritik për individët me diabet, ajo nuk është kurë. Diabeti i tipit 1, në veçanti, kërkon terapi me insulinë gjatë gjithë jetës, sepse pankreasi nuk prodhon insulinë. Diabeti i tipit 2 mund të kërkojë gjithashtu insulinë në faza të avancuara kur trajtimet e tjera nuk janë më efektive. Megjithatë, insulina ndihmon në menaxhimin e niveleve të sheqerit në gjak; nuk eliminon shkaqet themelore të diabetit. Ndryshimet në stilin e jetesës, dieta dhe medikamente të tjera shpesh janë të nevojshme për ta plotësuar terapinë me insulinë.
Besim i gabuar: Diabeti i tipit 1 dhe i tipit 2 janë identikë
Besim i gabuar: Në realitet, këto dy gjendje janë dukshëm të dallueshme, pavarësisht lidhjes së tyre me insulinën. Diabeti i tipit 1 ndodh kur trupi pushon së prodhuari insulinë për shkak të një reagimi autoimun ku sistemi imunitar gabimisht sulmon trupin. Kjo formë e diabetit është relativisht e rrallë dhe zakonisht shfaqet në moshë të re. Njerëzit me diabet të tipit 1 duhet të administrojnë rregullisht injeksione insuline për ta lehtësuar shndërrimin e ushqimit në energji. Nga ana tjetër, individët me diabet të tipit 2 prodhojnë insulinë, por trupat e tyre kanë vështirësi ta përdorin atë në mënyrë efektive. Diabeti i tipit 2 shpesh mund të menaxhohet përmes modifikimeve të stilit të jetesës si dieta dhe stërvitja, megjithëse shumë individëve gjithashtu ju duhet të marrin ilaçe për ta pasur gjendjen nën kontroll.
Besim i gabuar: Njerëzit me diabet nuk mund të hanë karbohidrate
Besim i gabuar: Një tjetër besim i gabuar i zakonshëm është se individët me diabet duhet t'i shmangin të gjitha karbohidratet. Ndërsa është thelbësore që njerëzit me diabet ta menaxhojnë sasinë e karbohidrateve që e konsumojnë, nuk është e nevojshme të eliminohen plotësisht karbohidratet nga dieta e tyre. Karbohidratet japin energji dhe shumë ushqime të shëndetshme, si frutat, perimet dhe drithërat, janë të pasura me karbohidrate. Në vend të kësaj, individët me diabet duhet të përqendrohen në kontrollin e porcioneve, vakte të balancuara dhe zgjedhjen e karbohidrateve komplekse që kanë ndikim më të ngadaltë në nivelet e sheqerit në gjak.
Besim i gabuar:: Diabeti i tipit 2 prek vetëm të moshuarit
Besim i gabuar: Ndërsa diabeti i tipit 2 zakonisht shfaqet tek të rriturit e moshës së mesme dhe të moshuarit, ai tani po bëhet më i përhapur në mesin e popullatave më të reja, duke përfshirë fëmijët, adoleshentët dhe të rinjtë.
Besim i gabuar: Ekziston një kurë për diabetin
Besim i gabuar: Ndërsa ka hulumtime të vazhdueshme dhe prova klinike që eksplorojnë kura të mundshme për diabetin, aktualisht nuk ka kurë të njohur për diabetin e tipit 1, dhe diabeti i tipit 2 shpesh mund të menaxhohet, por jo plotësisht të shërohet. Është gjendje kronike që kërkon kujdes dhe vëmendje të vazhdueshme.
Besim i gabuar: Shmangia e frutave është e nevojshme për njerëzit me diabet
Besim i gabuar: Ekziston një besim i përhapur i gabuar që individët me diabet duhet t'i shmangin frutat për shkak të përmbajtjes së tyre të sheqerit. Megjithatë, frutat janë të pasura me vitamina vitale, minerale dhe fibra dietike. Është e rëndësishme të theksohet se ndërsa frutat përmbajnë sheqerna natyrale, ato zakonisht kanë indeks të ulët glicemik, që nënkupton se ato kanë efekt minimal në nivelet e sheqerit në gjak. Megjithatë, praktikimi i moderimit dhe kontrolli i sasisë së porcioneve është thelbësor.
Besim i gabuar: Menaxhimi i diabetit kërkon pa përjashtim injeksione insuline
Besim i gabuar: Vlen të përmendet se menaxhimi i diabetit nuk kërkon universalisht injeksione insuline. Ndërsa është e saktë që individët me diabet të tipit 1 duhet të marrin injeksione insuline, kjo nuk është gjithmonë situata për ata me diabet të tipit 2. Diabeti i tipit 2 është shpesh i menaxhueshëm përmes rregullimeve të stilit të jetesës, kontrollit të peshës dhe medikamenteve orale.
Largimi i besimeve të gabuara në lidhje me diabetin është thelbësore për promovimin e të kuptuarit më të mirë të kësaj gjendjeje komplekse mjekësore. Diabeti nuk shkaktohet vetëm nga konsumimi i sheqerit, ai prek njerëzit me të gjitha llojet e trupave, është një sëmundje serioze me pasoja potencialisht të rënda, insulina nuk është kurë dhe kufizimi i karbohidrateve nuk është i nevojshëm. Është e domosdoshme të mbështetemi në informata të sakta dhe ta rrisim ndërgjegjësimin për ta luftuar stigmën dhe besimet e gabuara rreth diabetit.